اگر کانال‌های تلگرامی یا صفحه خانه شبکه‌های اجتماعی‌‌ای که در آنها عضو هستید را اسکرول کنید، به خبرهای زیادی برخواهید خورد. ممکن است از خواندن یک خبر تحت تاثیر قرار بگیرید و به سرعت آن را منتشر کنید، یا برای شخص یا اشخاص دیگری بصورت مستقیم ارسال کنید. اما آن خبر یا پست می‌تواند خبر جعلی و دروغی باشد، نه واقعی.
امروزه کاربران آنلاین زیادی قربانی اخبار جعلی می‌شوند و این موضوع علاوه بر اینکه به انتشار شایعه یا خبر جعلی کمک می‌کند باعث سلب اعتماد نیز می‌شود. در این مقاله از وب‌سایت امنیت اینترنت کنش‌تک می‌خوانیم که چگونه می‌توانیم اخبار جعلی را تشخیص دهیم و قربانی آنها نشویم.
اخبار جعلی چیست؟
دو نوع خبر جعلی وجود دارد:
۱− داستان‌هایی که واقعیت ندارند. داستان‌هایی کاملا اختراعی هستند تا مردم را وادار به قبول یک باور اشتباه، خرید یک محصول، بازدید از یک وب‌سایت و غیره می‌کنند.
۲− داستان‌هایی که تا حدودی حقیقت دارند، اما دقیق نیستند. به عنوان مثال یک روزنامه‌نگار تنها بخشی از حرفهای یک سیاستمدار را نقل می‌کند و تصور نادرستی از معنای آنها ایجاد می‌شود. این می‌تواند عمدی باشد – برای متقاعد کردن خوانندگان به یک دیدگاه خاص.
توجه داشته باشید که در این بین افرادی نیز وجود دارند که ادعا می‌کنند یک داستان واقعی بخصوصی در واقع جعلی است، فقط به این دلیل که با آن موافق نیستند و یا باعث ناراحتی آنها می‌شود.
اخبار جعلی از کجا می‌آيند؟
اخبار جعلی چیز جدیدی نیستند. آنچه جدید است این است که به اشتراک‌گذاری اطلاعات و باورپذیر کردن آنها -درست یا نادرست- در مقیاس وسیع چقدر آسان شده است.
پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی تقریبا به هر کسی اجازه می‌دهند افکار یا داستان‌های خود را با جهان به اشتراک بگذارند. این مشکل‌ساز نیست، مشکل اینجاست که کاربران آنلاین قبل از انتشار یک داستان یا خبر، منبع آن را بررسی نمی‌کنند که این منجر به انتشار سریع اخبار جعلی حتی در سطح جهانی می‌شود.
در عین حال، شناسایی منبع اصلی اخبار هم دشوارتر شده است، که می‌تواند ارزیابی صحت آنها را دشوار کند.
یک مطالعه نشان داد که در یک دوره ۶ هفته‌ای در طول انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ ایالات متحده آمریکا، بیش از ۲۵٪ از آمریکایی‌ها از یک وب‌سایت خبری جعلی بازدید می‌کردند.
تمام اخبار جعلی هم آنلاین نیستند. بعنوان مثال همکارانی که بدون بررسی حقایق در گسترش یک شایعه کمک می‌کنند نیز مقصر هستند.
تاثیر اخبار جعلی
اخبار جعلی بر رفتار تاثیر می‌گذارد. مردم را به بهانه‌تراشی، رد عقاید دیگران، اغراق در حقیقت و شایعه پراکنی تشویق می‌کند. افراد بدبین می‌شوند و مطمئن نیستند که به چه کسی باید اعتماد کنند. همچنین مردم شروع به بی‌اعتمادی به اطلاعات می‌کنند و باعث می‌شود اخبار واقعی را هم کمتر از قبل باور کنند. همچنین به فرهنگ یادگیری آسیب می‌رساند.
چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم – ۶ راه
تمییز دادن واقعیت از دروغ می‌تواند زمان‌بر یا مشکل باشد. اما رسیدن به حقیقت همیشه ارزش تلاش کردن را دارد – حتی اگر آن چیزی نباشد که می‌خواهید بشنوید.
۱- ذهنیت انتقادی داشته باشید
یکی از دلایل اصلی که اخبار جعلی چنین موضوع بزرگی شده است این است که اغلب قابل باور هستند. برخی از اخبار جعلی هم برای ایجاد واکنش فوری مانند ترس یا عصبانیت نوشته و توزیع می‌شوند.
بنابراین خیلی ضروری است که بتوانید پاسخ احساسی خود را کنترل کنید. در عوض به آنچه می‌بینید و می‌شنوید منطقی و انتقادی نگاه کنید.
از خود بپرسید: «چرا این خبر نوشته شده؟»، «آیا محصول خاصی را می‌فروشد؟»، «من را متقاعد می‌کند از یک وب‌سایت بازدید کنم؟»،«برای متقاعد کردن من از دیدگاه یا باور خاصی نوشته شده؟» و غیره.
۲- منبع را بررسی کنید
اگر به اخبار یا داستانی برخوردید که قبلا درباره آن نشنیده‌اید، کمی درباره آن تحقیق کنید.
آدرس وب‌سایت را بررسی کنید. اشتباه‌های املایی در نام شرکت‌ها، یا پسوندهای عجیب مانند infonet و offer، به جای com و info می‌تواند نشانه خوبی برای مشکوک شدن به خبر باشد.
خواه نویسنده یا ناشر آشنا یا غریبه باشد، شهرت و تجربه حرفهای آنها را بررسی کنید. آيا به تخصص خاصی شناخته شده هستند؟ آیا داستان یا خبری که نقل می‌کنند با حرفه آنها مرتبط است؟
توجه داشته باشید، افرادی که اخبار جعلی را منتشر می‌کنند، گاهی صفحات وب، روزنامه‌ها، یا اسناد پزشکی ایجاد می‌کنند که به نظر رسمی می‌رسند، اما اینطور نیستند. بنابراین، اگر پست مشکوکی را مشاهده کردید که به نظر می‌رسد از طرف سازمان بهداشت جهانی است، خود وب‌سایت اصلی را بررسی کنید تا مطمئن شوید در آن مورد چیزی نوشته شده است.
به یاد داشته باشید، حتی اگر اخبار یا داستان را از طرف بهترین دوست خود نیز دریافت کرده‌‌اید، باز هم قبل از ارسال خبر به شخص دیگر حتما از واقعی بودن آن خبر مطمئن شوید.
وب‌سایت‌هایی معتبر بررسی حقیقت مانند Snopes می‌توانند به شما کمک کنند تا داستان‌هایی که بیش از حد خوب یا واقعی به نظر می‌رسند را تائید کنید.
۳- ببینید چه فرد دیگری آن داستان را منتشر یا گزارش کرده است
آیا افراد دیگری این داستان را تحت پوشش قرار داده‌اند؟ جای دیگری از این خبر نوشته شده است؟
آژانس‌های خبری حرفهای مانند Reuters و CNN و غیره، دستورالعمل‌های دقیق و شبکه گسترده‌ای از خبرنگاران آموزش دیده دارند، بنابراین مکان خوبی برای شروع هستند. اما هیچ‌کسی بی‌طرف نیست و هر کسی ممکن است اشتباه کند، بنابراین به جستجو ادامه دهید.
۴- شواهد را بررسی کنید
یک خبر معتبر حاوی حقایق زیادی است – نقل قول از کارشناسان، داده‌های نظرسنجی و آمار رسمی، گزارش از شاهدان عینی و غیره. اگر خبری جزئیات دقیق و قابل بررسی ارائه ندهد، آن را زیر سوال ببرید.
آیا حقیقت برای حمایت از دیدگاه خاصی، تغییر پیدا کرده؟ آيا گزارش‌ها به عمد حذف شده‌اند؟ آیا شواهد ثابت می‌کند که اتفاقی افتاده است؟ این سوال‌‌ها را در برخورد با خبرها از خود بپرسید.
۵- تمام عکسها واقعی نیستند
نرم‌افزارهای ویرایش مدرن باعث می‌شوند عکسها و ویدئو‌هایی ساخت که با اینکه جعلی هستند، اما واقعی بنظر برسند. تحقیقات نشان می‌دهد که تنها نیمی از ما می‌توانیم تشخیص دهیم که تصاویر جعلی یا واقعی هستند. با این حال، برخی علائم هشدار دهنده وجود دارد که می‌توانیم مراقب آنها باشیم، برای مثال، سایه‌های عجیب، کناره‌های ناهموار و غیره.
تصاویر می‌توانند ۱۰۰٪ واقعی باشند، اما در جای خود استفاده نشده باشند. برای مثال تصویری از ساحل پوشیده شده از زباله که ۱۰ سال پیش گرفته شده را به رویدادی که اخیرا اتفاق افتاده است، ربط داده باشند. عکس کاملا واقعی است، اما برای ۱۰ سال پیش است.
می‌توانید از ابزارهایی برای جستجوی معکوس عکس – برای بررسی منبع اصلی عکس – استفاده کنید.
۶- از عقل سلیم خودتان استفاده کنید
به خاطر داشته باشید که اخبار جعلی برای “تغذیه” تعصبات، امیدها یا ترس های شما طراحی شده است.
به عنوان مثال، بعید است که برند طراح مورد علاقه شما یک میلیون لباس رایگان به افرادی که به فروشگاه های آن مراجعه می کنند هدیه دهد. به همین ترتیب، فقط به این دلیل که همکار شما معتقد است که دو همکار متاهل با هم رابطه دارند، به این معنی نیست که درست است.
فراموش نکنید انتشار شايعه به اعتبار حرفهای شما آسیب می‌رساند.
