در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی تحولاتی بنیادین در مدیریت دسترسی به هویت (Identity Access Management یا IAM) ایجاد کرده و روش‌های سنتی در حوزه امنیت سایبری را بازتعریف کرده است. استفاده از هوش مصنوعی در IAM به معنای بهره‌گیری از قابلیت‌های تحلیلی آن برای نظارت بر الگوهای دسترسی و شناسایی ناهنجاری‌هایی است که ممکن است نشان‌دهنده یک نقض امنیتی بالقوه باشند. تمرکز این فناوری فراتر از مدیریت هویت‌های انسانی رفته و اکنون سیستم‌های خودکار، APIها و دستگاه‌های متصل نیز تحت پوشش IAM مبتنی بر هوش مصنوعی قرار دارند، که یک اکوسیستم امنیتی پویا ایجاد می‌کند که به تهدیدات پیچیده سایبری واکنش نشان داده و تکامل می‌یابد.
نقش هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در IAM
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (ML) سیستم‌های IAM را به گونه‌ای تقویت می‌کنند که به‌طور مداوم از محیط خود یاد می‌گیرند و امنیت را بهبود می‌بخشند. در ادامه به بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر اجزای کلیدی IAM می‌پردازیم:
نظارت هوشمند و تشخیص ناهنجاری‌ها
هوش مصنوعی امکان نظارت مداوم بر هویت‌های انسانی و غیرانسانی، شامل APIها، حساب‌های سرویس و سایر سیستم‌های خودکار را فراهم می‌کند. در حالی که سیستم‌های نظارت سنتی معمولاً ناهنجاری‌های ظریف را نادیده می‌گیرند، هوش مصنوعی با قدرت تحلیلی خود الگوهایی را شناسایی می‌کند که ممکن است نشانه‌ای از تهدیدات امنیتی باشند. با تعریف رفتار “عادی” برای هر هویت، هوش مصنوعی می‌تواند سریعاً انحرافات را شناسایی کرده و واکنش سریع به تهدیدات احتمالی را امکان‌پذیر کند.
برای مثال، در محیط‌های پویایی مانند برنامه‌های کانتینری، هوش مصنوعی می‌تواند الگوهای غیرمعمول دسترسی یا انتقال داده‌های حجیم را شناسایی کند و از بروز مشکلات امنیتی پیش از شدت گرفتن آن‌ها جلوگیری کند. این بینش در زمان واقعی خطرات را به حداقل رسانده و رویکردی پیشگیرانه به IAM ارائه می‌دهد.
مدیریت پیشرفته دسترسی
قابلیت‌های تحلیل نقش هوش مصنوعی، الگوهای تعامل هویتی را بررسی کرده و به سازمان‌ها کمک می‌کند اصل حداقل دسترسی را مؤثرتر اعمال کنند. این شامل تحلیل نیازهای دسترسی هر هویت و محدود کردن مجوزها مطابق با آن، بدون نیاز به نظارت دستی است. هوش مصنوعی می‌تواند به‌طور مداوم تخلفات سیاست‌ها را نظارت کرده، گزارش‌های انطباق تولید کند و حاکمیت تطبیقی بلادرنگ را حفظ کند.
در احراز هویت مبتنی بر ریسک، هوش مصنوعی همچنین تعاملات ماشین-به-ماشین را با توجه به حساسیت منابع یا اطلاعات تهدید فعلی ارزیابی می‌کند و چارچوب امنیتی را به گونه‌ای تطبیق می‌دهد که دفاع‌ها تقویت شوند، بدون اینکه فعالیت‌های مشروع مختل شوند.
بهبود تجربه کاربری
هوش مصنوعی در IAM تنها به ارتقاء امنیت محدود نمی‌شود، بلکه تجربه کاربری را نیز با ساده‌سازی مدیریت دسترسی بهبود می‌بخشد. احراز هویت تطبیقی، که در آن الزامات امنیتی بر اساس ریسک ارزیابی‌شده تنظیم می‌شود، اصطکاک را برای کاربران مجاز کاهش می‌دهد. سیستم‌های IAM مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند فرآیند پذیرش را با اختصاص پویای نقش‌ها بر اساس وظایف شغلی، روان‌تر و کارآمدتر کنند.
الگوهای استفاده همچنین به هوش مصنوعی این امکان را می‌دهد که دسترسی آنی (Just-in-Time یا JIT) را پیاده‌سازی کند، که در آن دسترسی‌های دارای امتیاز تنها در صورت نیاز اعطا می‌شوند. این رویکرد، امتیازات دائمی که ممکن است توسط مهاجمان مورد سوءاستفاده قرار گیرد را به حداقل می‌رساند و مدیریت کلی دسترسی را ساده‌تر می‌کند.
شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی
هوش مصنوعی امکان شخصی‌سازی بالایی در IAM فراهم می‌کند و مجوزها را بر اساس نقش و رفتار هر کاربر تنظیم می‌کند. برای مثال، هوش مصنوعی می‌تواند حقوق دسترسی پیمانکاران یا کارکنان موقت را بر اساس روندهای استفاده آن‌ها تنظیم کند. با تحلیل رفتار کاربران و ساختارهای سازمانی، سیستم‌های IAM مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند به‌طور خودکار ویژگی‌های دایرکتوری سفارشی، فرمت‌های حسابرسی و workflowها را متناسب با نقش‌های مختلف کاربران پیشنهاد دهند. این کار باعث کاهش ریسک شده و حاکمیت را بدون اعمال سیاست‌های یکسان برای همه، که اغلب ظرافت‌های سازمانی را نادیده می‌گیرند، ساده می‌کند.
کاهش مثبت‌های کاذب در شناسایی تهدیدات
یکی از چالش‌های بزرگ سیستم‌های سنتی شناسایی تهدیدات، نرخ بالای مثبت‌های کاذب است که منجر به هدررفت منابع می‌شود. هوش مصنوعی با یادگیری از مجموعه داده‌های عظیم دقت شناسایی را بهبود می‌بخشد و بین تهدیدات واقعی و ناهنجاری‌های بی‌ضرر تمایز قائل می‌شود. این امر موجب کاهش مثبت‌های کاذب، ساده‌سازی عملیات، و پاسخ‌های سریع‌تر و دقیق‌تر به تهدیدات واقعی می‌شود.
کاربردهای عملی هوش مصنوعی در IAM
فراتر از بهبودهای مفهومی، هوش مصنوعی کاربردهای عملی متعددی در اجزای مختلف IAM دارد:
مدیریت دسترسی ممتاز (PAM): هوش مصنوعی می‌تواند حساب‌های ممتاز را در زمان واقعی نظارت کند و رفتارهای غیرعادی را شناسایی و متوقف کند. با تحلیل رفتارهای گذشته، هوش مصنوعی می‌تواند نشست‌های مشکوک را شناسایی و خاتمه دهد و تهدیدات را به‌طور پیشگیرانه کاهش دهد.
حاکمیت و مدیریت هویت (IGA): هوش مصنوعی مدیریت چرخه عمر هویت‌های غیرانسانی را خودکار کرده و به‌طور مداوم الگوهای استفاده را تحلیل می‌کند تا مجوزها را به‌صورت پویا تنظیم کند.
مدیریت اسرار: هوش مصنوعی در مدیریت اسرار، مانند کلیدهای API و رمزهای عبور، بسیار ارزشمند است. با پیش‌بینی تاریخ انقضا یا نیاز به تمدید و اعمال چرخش‌های مکرر برای اسرار پرخطر، امنیت بهبود پیدا می‌کند.
نتیجه‌گیری
هوش مصنوعی در حال بازتعریف IAM است و نظارت پیشرفته، تشخیص هوشمند ناهنجاری‌ها، و حاکمیت تطبیقی دسترسی را به ارمغان آورده است. این تحول، تغییری از رویکرد واکنشی به رویکرد پیشگیرانه در امنیت سایبری را نشان می‌دهد. با IAM مبتنی بر هوش مصنوعی، سازمان‌ها می‌توانند محیطی امن‌تر و کارآمدتر ایجاد کنند و از هویت‌های انسانی و غیرانسانی به‌خوبی محافظت کنند.
